با تشدید
سرعت جهانی شدن در عرصه های علمی، صنعت، و حتی جغرافیایی وغلبه زبانهای رایج در
وادی ارتباطات و علوم هر روزه شاهد حذف نوعی زبان و گویش بومی و محلی که از عرصه
فرهنگ جهان هستیم وهمراه با این جریان،فرهنگ و تمدن این اقوام نیز به فراموشی
سپرده می شود و این یعنی آغاز افول و خاموشی یک تمدن بشری !
امروزه
هیچ کشوری بدون شناخت دقیق، علمی و واقعی از تاریخ وتمدن وگذشته ی خویش نمی تواند
آینده ای بهتر را برای خود تصور کنند . لذا می بینیم که اقوام وملل مختلف تلاش می
کنند تا ضمن باز خوانی و تحقیق در آداب و رسوم گذشتگان وبررسی علمی آنها ضمن ثبت
در سازمان جهانی یونسکو به عنوان یک آیین ملی آنرا به دنیا معرفی نمایند . این امر
موجب ایجا حس اطمینان به نفس و خودباوری برای سازندگان جامعه وتامین پتانسیلی قوی
برای ملتی است که در تلاشند تا فردای بهتری رقم بزنند و در برخورد با جامعه جهانی
و زبان رایج فرهنگ, اقتصاد و علوم جهانی دچار خود کم بینی، انزوا، رخوت و خمودی
نگردند. از اینرو در بعضی کشورها، گذشته از احیا و بزرگداشت این آداب رسوم به
مجریان و برگزار کنندگان آن امتیازاتی نیز می دهند . به عنوان مثال اخیرا در کشور
ژاپن اعلام شد، کسانی که از لباس ملی کیمونو در سطح جامعه استفاده بکنند از بعضی
خدمات شهری مثل اتوبوس،مترو و موزه ها به صورت رایگان استفاده خواهند
کرد .
از جمله
این آیین و رسوم، مجموعه جشنهای ملی،مذهبی، عاطفی وصنفی است. جشنهای ملی شامل روز
استقلال، پیروزی در جنگ آزادی سرزمین و غیره می باشد.جشنهای مذهبی مثل میلاد
بزرگان دینی چون میلاد حضرت رسول ، نیمه شعبان، کریسمس و غیره حتی عزاداری اقوام
مختلف از
قبیل
تاسوعا عاشورا تعزیه خوانی و زنجیر زنی مسلمانان از این دسته اند.
جشنهای
عاطفی از قبیل جشن نیکو کاری، عاطفه ا, والنتاین و خیریه هاست که به منظور تقویت
احساسات و عواطف انسانی از قبیل عشق، نوع دوستی،گذشت و فداکاری هراز گاهی برگزار
می گردد.جشنهای صنفی و کاری مثل گندم-جشن صید و جشن گوجه فرنگی و...
تمامی
این آیین و رسوم اعم از جشنها و سوگواریها فرصتهایی هستند برای ابراز و تخلیه
هیجانات، احساسات از قبیل غم، شادی،کنجکاوی،هیجان و حادثه جویی و... که با توجه به
رشد پدیده ماشینیسم وتوسعه زندگی شهری، عدم امکان طرح و تخلیه این نیروهای غریزی ،
عاطفی و احساسی در محل و مکانی مناسب موجب طرح آنها در سطح جامعه وزندگی و بروز
ناهنجاری و بزه از طرف مردم خصوصا جوانان می شود. رفتارهایی از قبیل شورش ها و
آسیب های خیابانی بعد از مسابقات فوتبال ، افراطی گریهای غیر اخلاقی و مغایر با
تعلیمات دینی در اعیاد و سوگواری های مذهبی و جشن ها و میهمانی های زیر زمینی که بدون
هیچ گونه نظارت وحتی اطلاع خانواده ها برگزار می شود از این قبیل اند.
البته ما
برای جلوگیری از افسردگی و خمودی جامعه نیاز داریم تا فرهنگ شادی و خنده را در بین
مردم گسترش دهیم تا ضمن مرتفع ساختن این نیاز غریزی و اساسی انسان ها آن را در
کانال صحیح و طبیعی ان قرار داده و با رقه های امید ونشاط به عنوان موتور های محرک
زندگی در جامعه روشن نگه داریم.
لذا
امروز در جوامع پیشرفته ما شاهد تشکیل کلوپ های خنده برای ترویج شادی و افزایش
میزان امید به زندگی در جامعه و حتی خنده درمانی هستیم.
حال با
توجه به وجود چنین اعیاد جشن ها و مراسم پرباری در فرهنگ ملی ایران آیا ما
بهرابرداری صحیح وپاسداشت مناسبی از این آیین و رسوم داریم؟
در جامعه
امروز ما سه جبهه قدرتمند سعی در نابودی این آیین و رسوم و جشن ها وحتی عذادری ها
دارند . گروه اول به ظاهر تحصیل کردگان غربزده ای که مسحور رشد چشمگیر دانش و علوم
جدید کشور های غربی خصوصا آمریکای فاقد تمدن قابل ملاحظه شده و مجموع این آیین و
رسوم را یک سری خرافات کهنه و قدیمی و تخدیر کننده ملت ها می دانند . این دسته متن
های آمال اقتصادی ، اجتماعی، عاطفی و احساسی خویش را در تجدد بی ریشه غرب می جویند
البته زمانی بعضی از این موارد را پذیرفته و تایید می کنند که تاییدی از یکی از
مراکز علمی غربی . مثل تاثیر انرژی های کیهانی ، تاثیر دعا و ...
گروه دوم
کسانی هستند که میانه خوبی با آئینهای ملی و قومی نداشته و آنها را در تضاد با
اعتقادات دینی و مذهبی پنداشته و سعی در حذف رسومی مثل عید نوروز ،جشن مهرگان ،
چهارشنبه سوری و غیره دارند. در صورتی که دین اسلام همواره موید
فرهنگ غنی و کامل ایرانی بوده است و ترویج خود را مدیون علما و دانشمندان ایرانی
می داند.
گروه سوم
کسانی هستند که در عین بی اطلاعی محض نسبت به تاریخ و پیشینه این مراسم اقدام به
برگزاری سلیقه ای آن همراه، با افراط و تفریط و یا بدعتهای جاهلانه کرده و از جمله
مهمترین عوامل ریشه کنی و براندازی این مراسم محسوب میشوند. چون با تغییر محتوی و
روش برگزاری و تغییر کاربری مراسم شاد ، مفرحو پرباری مثل چهارشنبه سوری که در ذیل
به شرح مختصری از آن می پردازیم را به ایامی پر خطر ،آزار دهنده ،ناامن ، حادثه
ساز و عذاب آور تبدیل می کنند.
برگزاری
غلط و افراطی این مراسم موجب می شود ضمن آنکه پاسداشتی از این آئین صورت نگیرد،
مردم نیز بهره ای از آن نبرند و حتی جامعه و توده مردم با نگاه ترس،تهدید و خطر از
خیر برگذاری آن گذشته و مسئولین انتظامی نیز به مقابله با برگزاری آن برخیزند.این
دسته بیشترین لطمه را به این جریان زده و بیشترین کمک را به تخریب و حذف آن از
صحنه فرهنگی جامعه می نمایند.
لذا
وظیفه نخبگان علمی،فرهنگی کشور است که با تحلیل و بررسی پیشینه و تاریخ آیئن و
آداب و رسوم ملی و مذهبی سعی در تدوین و تثبیت واقعی هر یک از این رسوم داشته و با
هرگونه بدعت،تغییر و تحریف آنها مبارزه نمایند.تا اجرای صحیح آنها فرصتی باشند
برای ابراز نیازهای غریزی،عاطفی و احساسی مردم اعم از غم و شادی و یا هیجانات
اجتماعی و تاریخی و حماسی!
به عنوان
مثال: آیئن زیبای چهارشنبه سوری که در شب چهارشنبه آخر سال برگزار می شود.
ایرانیان در این روز خود را برای برگزاری یکی از باشکوهترین جشنهای خود آماده می
کنند.ایشان در شب چهارشنبه آخر سال با برافروختن آتش به گرد آن حلقه می زنند و به
جشن پایکوبی پرداخته و ترانه های محلی می خوانند وضمن پشت سر گذاشتن زمستان و سرما
خود را برای رسیدن بهار که فصل تولد دوباره ی طبیعت و آغاز کار و کوشش وتلاش است
آماده می کند . ایشان ضمن خانه تکانی منازل به خانه تکانی روح و جان خویش از کینه ها
و پلشتی هادر این جشن زیبا و بزرگ می پردازند.
پس از
برگزاری این جشن که در تاریکی شب و در کنار آتش برگذار می شودمستمندان و نیازمندان
در زیر چادرهای تیره پنهان شده ،به درب منازل همسایگان و مرفهین شهر مراجعه کرده و
با زدن قاشق و یا کلید به کاسه ی مسی تقاضای کمک می نمودند . این مراسم را قاشق
زنی یا کلید زنی می نامند صاحب خانه ضمن خوشامدگویی و احترام ، کاسه ی ایشان را با
آجیل و شیرینی و تنقلات شب عید پر می کند و بدون آن که شخصی نیازمند شناخته شده و
یا حتی صدای وی را بشنوند شیرینی و شادی شب عید را با هم تقسیم می کردند بدون آن
که کسی از نیاز دیگری مطلع باشدایرانیان نیز در این روز از روی آتش می پریدند و با
هم میخواندند :
زردی من
از تو سرخی تو از من
و این
گونه تمام انرژی مثبت آتش (سرخی) را می ستادند و زردی یا انرژی های منفی خویش را
به آتش می دادند که جاذب انرژی های منفی است . امروزه انرژی مثبت آتش و تاثیرآن در
جذب انرژی های منفی حتی توسط دانشمندان غربی تایید شده و آثار علمی آن اثبات شده
است.
در گذشته
نیز اکثر ادیان و اقوام مختلف از آتش بهره می برده اند .مثل زرتشتیان که در هنگام
عبادت آتش می افروختند و از این رو بعضی به اشتباه این خدا پرستان را آتش پرست
تصور نموده اند . مسلمانان در سقا خانه و اماکن حاجت خواهی ،سفره ی عقد و نکاح و
حتی به هنگام بر گذاری مراسم عزاداری ها –مسیحیان در کلیسا وبه هنگام عبادت شمع
روشن می کنند و ...
شما با
یک تجربه ی ساده می توانید انرژی مثبت آتش و قدرت جذب نیروهای منفی توسط آن را
امتحان کنید. هنگامی که انرژی های منفی ناشی از کدورت و یا غمی دل شما را اشغال
کرده آتش و یا حتی شمعی را روشن کنید و اندکی در کنار آن بمانید و تاثیر آن را به
دقت ملاحظه کنید ویا اگر تا کنون به دردی مزمن مثل دندان درد ، گوش درد یا درد
دیگری مبتلا بوده اید ملاحظه کرده اید که در روز که شعاع نور خورشید بر شما میتابد
از شدت درد کاسته شده و تحمل آن سهل تر است و با غروب آفتاب ، این آتش عظیم الهی
از زمین رخت بر می بندد شدت درد زیاد تر شده و بر انسان غالب می گردد.
ظاهراً
ایرانیان از قدیم به تاثیر نیروهای موجود در آتش – سنگها – رنگها، درختان و غیره
آشنا بوده اند. لذا چه زیباست که با توجه به همه موارد فوق به برگزاری صحیح و سنتی
این جشن بزرگ ملی بپردازیم و این مهم ، هم فکری، مساعدت و هماهنگی نخبگان علمی ،
تاریخی و فرهنگی و سازمان هایی مثل آموزش و پرورش، سازمان فرهنگی وهنری شهرداری،
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما و نیروی انتظامی را می طلبد تا ضمن تدوین
آیین و رسوم سنتی و اصیل این جشن بزرگ با ارائه خدمات مناسب به شهروندان مثل آموزش
– تعیین محل برگزاری،عرضه وسایل ایمنی و استاندارد و تامین نظم و امنیت جامعه ضمن
فراخوانی خانواده ها و کودکان که نیازمندترین قشر جامعه به شادی و نشاط هستند در
عرصه این جشن بزرگ، محیط را برای اخلال گری و آشوب طلبی بعضی جوانان متاثر از
رفتار ها ی هنجار شکنانه و هرج و مرج طلبانه تنگ نموده و شاهد اجرای صحیح و آرام
ان باشیم.
و البته
زیبا تر خواهد بود اگر مراسم قاشق زنی چهار شنبه سوری را هم زنده کرده و با انتقال
زمان بر گذاری جشن عاطفه ها از روز پنج شنبه آخر سال به شب چهار شنبه آخر سال ضمن
بر گذاری جشن با شکوه چهار شنبه سوری در پارک ها و بوستان های شهر و میادین بزرگ ،
کمک های شهروندان را نیز برای افراد بی بضاعت جمع آوری نماییم.
این حرکت
ضمن احیای مجدد و پاس داشت جشن چهار شنبه سوری و اجرای صحیح آن باعث حضور گسترده
تر مردم در حرکت خیر خواهانه جشن عاطفه ها نیز خواهد شد و این گونه شاید بتوانیم
شادی ، شیرینی و هیجان آغاز سال نو را با مستمندان و ایتام بی بضاعت تقسیم نماییم.
در ضمن
در این روز های پایانی سال مو آغاز سال نو شیرینی و شکلات و هدایای مردمی را در
کنار اتش این جشن جمع نموده و جایگذین ترقه ، نارنجک و TNT بنماییم
و آرامش و لبخند ، شادی و مهربانی و جشن عاطفه ها را جایگزین ترس و وحشت و نگرانی
و قطع عضو و سکته ی قلبی و سقط جنین زنان بنماییم و اما در صورت بی توجهی مسئولین
فرهنگی کشور که آسیب های وارده به مجموعه آیین و رسوم ملی و مذهبی در آینده شاهد
بروز بدعت های جاهلانه و افراطی گری و ایجاد تغییرات نامناسب در نوع برگزاری مراسم
ملی و مذهبی از قبیل اعیاد و و عزاداری ها خواهیم بود . که متاسفانه مواردی از ان
را در سالهای اخیر در جشن های نیمه شعبان و تاسوعا و عاشورای حسینی در میدان محسنی
(مادر) شاهد بودیم.
و بسیاری
از خانواده ها همانگونه که از خیر جشن های ملی می گذرند از فیض حضور در اعیاد
مذهبی و عزاداریها نیز چشم پوشی کرده و عرصه برای عده ای از نو جوان و جوان با
احساسات افسار گسیخته و غریبه با تاریخ و پیشینه واقعی این آیین و رسوم خالی
گذاشته تا نا خواسته و ندانسته هر چه می خواهند با آیین های ملی – مذهبی و عاطفی ما
بکنند.
نوشته شده توسط مهدی اسماعیلی در تاریخ 20 اسفندماه سال 1386
#مهدی اسماعیلی#
